گفتنی ها در باره لینوکس بسیار است.در این قسمت به مفهوم انواع توزیع ((distribution های لینوکس خواهیم پرداخت.
یکی از سوالات مطرح برای کاربرانی که قصد کار باسیستم عامل لینوکس را دارند، انتخاب توزیع است و اینکه چرا انواع مختلفی از لینوکس وجود دارد و کدامیک مناسب تر است؟

توزیع چیست؟
سیستم عامل لینوکس به خودی خود یک سیستم عامل آزاد و رایگان است. لینوکس را هر کس می تواند جمع آوری کرده و به نام خودش به رایگان عرضه کرده و به فروش برساند. علت چیست؟ سیستم های لینوکس از بخش های بسیار زیادی تشکیل شده که هر بخش آن توسط عده ای خاص توسعه می یابد که هر کدام در یک نقطه از جهان قرار دارند. می گویند لینوکس مانند هواپیمایی است که هر قسمت آن را در یک کشور ساخته اند. (البته این نکته نقطه قوت آن به شمار می رود. ) در صورتی که شما به عنوان یک کاربر بخواهید یک لینوکس داشته باشید، باید تمام این قطعات را جداگانه جمع آوری کرده و پس از کامپایل استفاده نمایید.
درصد کمی از مردم این امکان و توانایی را دارند. بنابراین افراد و شرکت های محدودی علاوه بر جمع آوری این قطعات مجزا، برای مجموعه گردآوری شده توسط خود برنامه هایی نصب و مدیریت نموده تا کاربران کار نصب و مدیریت سیستم عامل به آسانی انجام دهند. به این مجموعه ها که توسط افراد و شرکت های مختلف گردآوری شده است، توزیع یا Distribution لینوکس می گویند. به زبان ساده تر لینوکس یک نسخه‌ی اصل بیشتر ندارد: GNU/Linux. این نسخه‌ی اصلی یا همان kernel است.تعدادی شرکت یا دانشگاه یا هر گروه دیگری یک سری امکانات به این هسته اضافه می‌کنند. مثل محیط گرافیکی و .... به هر کدام از اینها یک Distrbution از لینوکس یا اصطلاحا یک Distro می گویند.
علت تنوع توزیع ها چیست؟
هر یک از توزیع های لینوکس دارای ویژگی های خاصی است که آن را از توزیع دیگر متمایز می کند. مثلا ممکن است نصب آنها با هم تفاوت داشته باشند (االبته اصول نصب همه لینوکس ها یکسان است) و یا ابزارهای مدیریت گرافیکی تهیه شده با هم متفاوت باشند و یا نسخه برنامه هایی که با یک توزیع خاص ارائه می شوند جدیدتر یا قدیمی تر باشند، محل فایل های پیکربندی آنها متفاوت باشد و یا ممکن است توزیع هایی برای امور خاصی مانند سرویس دهنده، ایستگاههای کاری، کامپیوترهای قدیمی، مدیریت شبکه طراحی شده باشند. بنابراین هر فرد یا گروه خلاقی می تواند توزیع مخصوص خود را ارائه نماید.

مثلا برخی از توزیع ها برای نصب و پیکربندی آسان بهینه سازی شده اند. توزیع ها به دو صورت تجاری و رایگان ارائه می شوند. یعنی در ازای دریافت برخی از آنها باید پول پرداخت شود و برخی از آنها رایگان هستند. البته به هر حال شما در اکثر موارد قادرید تا یک توزیع لینوکس را چه رایگان و چه تجاری به تعداد نامحدود کپی و توزیع نمایید. اکثر توزیع های غیر تجاری و برخی از توزیع های تجاری بصورت رایگان از سایت های مربوطه قابل دانلود هستند. در صورتی که لینوکس را یاد بگیرید، مهم نیست از چه توزیعی استفاده کنید. چون همه آنها ذاتا شبیه هم هستند و تمام اموری که در یک توزیع انجام می دهید، در توزیع دیگر نیز قابل انجام خواهد بود (شاید به نحو دیگر). برخی از توزیع ها به دلیل تغییرات و بهینه سازی در توزیع های دیگر ایجاد شده اند که آنها توزیع های مبتنی بر یک توزیع می نامند. مثلا توزیع لیبرانت یک توزیع مبتنی بر دبیان است. یا مثلا توزیع فارسی شبدیکس یک توزیع مبتنی بر کناپیکس است که در آن امکانات فارسی اضافه شده است.

کدام توزیع؟
همانطوری که در بالا اشاره کردیم، هر یک از توزیع ها دارای ویژگی های خاص خود هستند. به عنوان مثال مراحل نصب یک توزیع بسیار راحت است و توزیع دیگر از نظر پایداری و امنیت مطرح می باشد.
انتخاب توزیع بستگی به شرایط زیر دارد:

سطح علمی کاربر
مورد استفاده از لینوکس
ویژگی های توزیع
بازار

اکنون به بررسی یکایک این شرایط می پردازیم.

الف: سطح علمی کاربر: کاربرانی که دارای آشنایی کمتری با لینوکس هستند، جذب توزیع هایی می شوند که دارای ابزارهای پیکربندی گرافیکی است که آنها قادر می سازد راحت تر سیستم شان را اداره و نصب نمایند. همچنین دارای نرم افزارهای جدیدی باشد که به آنها حداکثر قابلیت ها را ارائه نماید. از توزیع هایی که برای کاربران تازه کار بسیار مناسب هستند، می توان فدورا، زوزه (SuSE)، ردهت (RedHat)، مندریک (Mandrake)، لیندوز (Lindows)، لیکوریس (Lycoris)، مپیس (Mepis) و XandarOS را نام برد. کاربرانی که پیشرفته تر هستند و ابزارهای پیکربندی گرافیکی برایشان مهم نبوده، کیفیت و سرعت سیستم برایشان مهم تر است جذب توزیع های حرفه ای مانند دبیان (Debian)، جنتو (Gentoo) و اسلاکور (Slackware) می شوند. دبیان به سخت نصب شدن معروف بوده و اسلاکور هم هیچ ابزار پیکربندی گرافیکی ندارد. ولی در عوض هر دو این توزیع ها بسیار با کیفیت و پایدار هستند.

ب: مورد استفاده از لینوکس: برخی از توزیع ها مخصوص نیازهای خاصی طراحی شده اند. امروزه از اصلی ترین نیازها می توان به سرویس دهنده ها و ایستگاه های کاری اشاره نمود.البته برخی از توزیع ها مانند ردهت و دبیان این امکان را به شما می دهند که هنگام نصب، نوع مصرف آنها را تعیین کنید و با توجه به انتخاب شما، نرم افزارهای مربوط به آن نصب خواهند شد. برخی از توزیع تنها مخصوص یک نیاز طراحی شده اند و دارای ابزارهای مربوط به آن نیاز می باشند. مثلا لینوکس کناپیکس (Knoppix) که یک توزیع روی میزی است، تنها دارای ابزارهایی است که برای کاربران روی میزی کاربرد دارد و یا لینوکس SOL وظایفی دارد که تنها به درد یک سرویس دهنده می خورد.

ج: ویژگی های توزیع: برخی اوقات یک توزیع دارای ویژگی های است که آن را برای برای استفاده قابل انتخاب می سازد. مثلا لینوکس اورالوکس (Oralux) دارای امکانات مخصوص نابینایان می باشد. مانند شناسایی صفحه نمایش های بریل و یا مرور صوتی وب و پست الکترونیک. ویا یک لینوکس ممکن است سخت افزارهای خاصی را به خوبی پشتیبانی نماید. و یا ممکن است سرعت وکیفیت یک توزیع یا آسانی استفاده از آن ملاک انتخاب قرار گیرد.

د: بازار: ممکن است موجود بودن یک توزیع در بازار و یا نبود آن ملاک انتخاب باشد.

بالاخره کدام را انتخاب کنیم؟
خوب، در بازار ایران در مورد انتخاب توزیع محدودیت های فراوانی وجود دارد. با توجه به توزیع های موجود در بازار، برای مصارف گفته شده توزیع های مقابل آن توصیه می شوند:

مصرف میزکار (Desktop)، ایستگاه کاری، کاربران تازه کار: زوزه (SuSE)، ردهت (Redhat)، لیبرانت (Libranet) ، فدورا (Fedora )

مصرف میزکار(Desktop)، ایستگاه کاری، کاربران حرفه ای: دبیان (Debian)، اسلاکور (Slackware)، لیبرانت (Libranet) ، فدورا (Fedora )

مصرف سرویس دهنده: دبیان (Debian)، ردهت (Redhat)

دیسک های زنده: کناپیکس (knoppix)، شبدیکس (Shabdix)

توضیح اینکه دیسک های زنده، لینوکس هایی هستند که کاملا از روی CD اجرا می شوند و نیازی به نصب آنها روی هارد دیسک سیستم نمی باشد. این دیسک ها برای مصارف آموزشی، عیب زدایی و نمایشی مناسب می باشند.


آشنایی با نسخه های مختلف لینوکس
تعداد نسخه های لینوکس به قدری زیاد است که نمی توان همه انها را توضیح داد.

Red Hat
پر طرفدارترین distro بوده و آخرین نسخه‌ی ان 9 بود. این نسخه یکی از معروف ترین نسخه های لینوکس است. از این سیستم شرکتهای بزرگ سخت افزاری نظیر IBM، Dell، Hewlett-Packard پیشتیبانی می کنند و به همین خاطر معروف شده است. این نسخه در سایت Redhat.com بصورت رایگان توزیع میشود.

SuSE
این نسخه بیشتر به درد کاربران خانگی و یا ادارات کوچک می خورد . سایت SuSE از این نسخه پشتیبانی می کند و مطالب بیشتر در مورد این نسخه رو می توانید از این سایت دریافت کنید.
Linux-Mandarke
این نسخه جزء آسان ترین نسخه های توزیع شده است و می تواند بهترین نسخه برای کابران مبتدی باشد. بیشتر کاربران سایتهای Linux و NewsForge از این نسخه استفاده می کنند. این نسخه در اینترنت به صورت رایگان موجود می باشد.

Caldera OpenLinux
این نسخه هم دانلود می شود و هم قابل خریداریست. این نسخه توسط شرکت Caldera توزیع شده است. البته این شرکت نسخه های دیگری هم توزیع کرده ولی نسخه مذکور بهتر از بقیه است.

Turbolinux
این نسخه برای شرکتها خوب است و نمی تواند برای دوستان خانه نشین این دیار خوب باشد. این نسخه برنامه های اضافی نیز دارد که کار مدیریت سیستم ها را در شرکت های بزرگ کنترل می کند. نمونه های زیادی مانند این نسخه وجود دارد ولی این نسخه بهترین انها محسوب می شود.

Debian GNU/Linux
این نسخه را برنامه نویسان، از سراسر جهان درست کرده اند. این نسخه خوب طراحی شده و تنها اشکال ان اینست که هیچ کس ان را پیشتیبانی نمی کند. البته این نسخه در سایت Debian عرضه میشود، ولی از انجایی که این سایت عضو مشخص و ثابتی ندارد به عنوان پشتیبان محسوب نمی شود.

Slackware Linux
این نسخه اولین نسخه ای بود که توزیع شد و نصب ان بسیار مشکل است.برخی از کاربران حرفه ای از این نسخه استفاده می کنند.این نسخه کمترین طرفدار را دارد و یادگیری ان نیز مشکل است.اما ویژگی های خاص خودش را دارد.از جمله پایداری و کیفیت بالای ان را میتوان نام برد.

Lycoris
این نسخه از جمله کامل ترین نسخه های موجود در بازار است.نصب ان اسان بوده و در بیشتر کامپیوتر های خانگی کار می کند .برنامه های بسیاری ضمیمه این نسخه از لینوکس است.
و اما جدید ترین نسخه لینوکس:

Fedora
شرکت Red Hat یکی از موسسات شناخته شده در عرصه لینوکس، در یک تغییر استراتژی، از پخش توزیع RedHat Linux(RHL) دست برداشت و پس از آن فقط به توزیع و عرضه نسخه بهینه شده به نام Red Hat Enterprix Linux پرداخت. اما برای ادای دین به جامعه متن باز، میراث RHL را به دست پروژه منبع بازی به نام Fodora.us سپرد.
به این ترتیب برعکس گذشته، تولید پروژه حاصل به نام Fedora Linux توسط برنامه نویسان جامعه متن باز به همراه برنامه نویسان Red Hat صورت می گیرد.
تاکنون 2 نسخه از Fedora Linux به نامهای Fedora Core1 (FC1) ,Fedora Core (FC2) عرضه شده است. شاید همچنان تفاوت چندانی بین FC ها و نسخه قبلی RHL مشاهده نشود، اما کم کم جدائی این توزیع ها مشهود می شود.

بررسی نسخه ها
FC1
به عنوان یک نسخه رومیزی FC1 تجربه متوسطی بود. با به همراه داشتن Kernal (هسته سیستم عامل) نسخه 4/2، واسط کاربر مدیر پنجره 4/2 Gnome، مرورگر وب 4/1 Mozilla، Yum، apt.get برای به روز نگه داشتن سیستم همگام با تغییرات Open Office.org , 1.1.0 برای کارهای اداری معمول FC1، تفاوت چندانی با RHL9.0 نشان نمی داد. جز آن که اولا دیگر نیازی به خرید یک اشتراک از شرکت Red Hat برای به روز نگه داشتن سیستم نبود، Yum خود به راحتی این کار را انجام می داد. دیگر آن که نسخه کرنل و نرم افزارها جلوتر رفته بود، اما از نظر پایداری، برخی از کاربران نظر چندان جالبی نسبت به پایداری FCI ندارند.
به هر حال، با این که این نخستین نسخه از توزیع جدید بود، باز هم نباید قیاسهای درجه بندی را چندان دست بالا گرفت.

FC2
شاید مهمترین نکته ای که در ابتدای مواجهه با FC2 نظر را به خود جلب می کند، نصب بسیار آسان آن است.
Anaconda، نصب کننده RHL که در Fedora هم همچنان مورد استفاده است، بهبود فراوانی پیدا کرده است. تقسیم بندی دیسک سخت، که از سوی کاربران به عنوان یک بخش مشکل زا شناخته شده بود، معقول تر و هوشمندتر شده است.
تنظیمات متفاوت مثل تنظیم دیواره آتش به شکل گیرا انجام می شود. سرعت نصب نیز بسیار بالاست. FC2 از کرنل نسخه 206 بهره می برد. همچنین Gnome2/6 به صورت پیش گزیده برای مدیریت پنجره ها و به عنوان واسط کاربر نصب می شود. Nautilus که مدیر فایل قوی و جالبی برای کاربر است. بجز در مواردی، بسیار مناسب عمل می کند.
همچنین نرم افزار پیام رسان Gaim0/77 به صورت پیش فرض نصب می شود. البته با توجه به تغییرات پروتکل های پیام رسانی مثل Yahoo Messenge، کاربر باید نسخه جدید Gaim و درایورهای مرتبط با آن را دریافت و نصب کند.
برای انجام امور معمول اداری همچون نگارش نامه ها و ایجاد فایل های Presentation، مجموعه Open Office.org نسخه10101 همراه با مجموعه FC2 نصب می شود. FC2 مانند گذشتگانش در پخش فایل های چند رسانه ای با مشکل مواجه است. برای مثال نرم افزار Boy Rhythm می تواند پاسخ گوی نیازهای صوتی و تصویری باشد، اما کم نیستند افرادی که استفاده از نرم افزار مشابه Winamp در Linux یعنی XMMS (با نصب Plug-Inهای مربوط به MP3 و ...) را ترجیح می دهند.
به عنوان نکته ای دیگر در رابطه با FC2، می توان به پشتیبانی آن از X86-64، PPC و PPC04 و همچنین Se Linux اشاره کرد.
مشکل دیگری که در مورد توزیع های لینوکس وجود دارد، پشتیبانی آنها از سخت افزارهای متفاوت است، FC2 نیز هر چند مانند گذشتگانش از پشتیبانی درایورهای خوبی برخوردار است، اما همچنان تا تکمیل مجموعه درایورهایش فاصله دارد.
جمع بندی کلی
حاصل فعلی پروژه فدورا، FC2، برای کاربران عادی به عنوان سیستم عامل رومیزی توصیه می شود. نصب آن راحت و کار با نرم افزارهایش بسیار ساده است. برای سخت افزارها هم، مجموعه نسبتا کاملی از معمول ترین درایورها دارد. اما بهتر است، قبلا از نصب از پشتیبانی اش از سخت افزارهایی مثل Mdem و کارت گرافیکی مخصوص کامپیوتر خود مطمئن شوید.
همچنین از Unicode، که برای ما فارسی زبانان حیاتی است، پشتیبانی می کند. هر چند پروژه لینوکس فارسی نیز رویاهایی برای پشتیبانی ساده تر شدن فارسی در آن درسر دارد. مهمتر از همه، این تنها دومین نسخه از پروژه فدورا است.